Có một con phố mang tên vị danh y nổi tiếng nằm trong khu vực phố cổ thuộc phường Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) với ngành nghề tương tự như danh nghiệp của danh y này. Đó là phố Đông Nam dược Lãn Ông.
Nếu có dịp qua phố Lãn Ông, bất cứ ai cũng bị quyến rũ bởi mùi thơm dịu ngọt của các vị thuốc đông y tỏa ra từ các cửa hàng ven đường và chứng kiến sự nhộn nhịp của một phố nghề Thăng Long còn lưu lại đến ngày nay.
Người ta cho rằng, hẳn một tuyến phố liên quan đến sức khỏe, sinh mệnh con người, lại là trường phái y học cổ truyền nên phố Lãn Ông chính là nơi giao hòa giữa âm và dương.
Cũng vì thế, phố Lãn Ông không dừng lại ở việc cung cấp thuốc, bắt mạch kê đơn cho người dân bản địa mà nó nổi tiếng khắp mọi miền đất nước và cả các vùng ngoài lãnh thổ Việt Nam.
Ông Trần Kim Quang, số nhà 51 Lãn Ông, là lương y nổi tiếng cho biết: “Những người gắn bó với lĩnh vực Đông Nam dược này phải hiểu chữ Hán, kinh dịch, hiểu thiên văn kết hợp với y học dân tộc đồng thời phải am hiểu sinh lý giải phẫu và nội tiết của Tây y mới hoàn thiện chức năng của Đông y”.
Lương y Trần Kim Quang là đời thứ 5 trong nội tộc gắn bó với nghề Đông Nam dược ở phố Lãn Ông, còn tính từ thủy tổ làm nghề thuốc gia truyền từ khi còn gốc gác ở Nam Định thì ông là đời thứ 9 theo nghề.
Hầu như không qua trường lớp đào tạo chính quy nên nghề bốc thuốc, bắt mạch của ông chỉ lấy bí truyền trong gia đình làm cốt yếu.
Hơn 50 năm gắn bó với nghề, ông thuần thục tới mức khách chỉ nói tới bệnh ông khẳng định ngay được cách thức điều trị mà không cần bắt mạch, xem sắc mặt. Lương y lý giải rằng, ông phải kết hợp sự am hiểu thiên văn với bệnh lý của người để tìm ra cách chữa hiệu quả.
Ở phố Lãn Ông này, hầu hết các gia đình đều bán thuốc kết hợp bắt mạch kê đơn chữa trị bệnh như lương y Trần Kim Quang.
Theo thống kê của Ủy ban Nhân dân phường Hàng Bồ, phố Lãn Ông có trên 70 cơ sở kinh doanh Đông Nam dược, chiếm khoảng 90% tổng số nhà mặt phố tại đây.
Cả tuyến phố dài 500m, dãy chẵn bắt đầu từ số nhà 26 đến 60, dãy lẻ bắt đầu từ số nhà 27 đến 69, đoạn đầu phố lại thuộc phường Hàng Đào. Đây cũng là phố có mật độ dân đông nhất của phường Hàng Bồ.
Sử sách ghi lại rằng, phố Lãn Ông trước kia còn gọi là phố Phúc Kiến vì đó là khu vực cư ngụ của người Hoa Kiều gốc tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc).
Người Phúc Kiến tụ tập ở đây, thường giao lưu, hội họp với nhau và xây dựng nhà Hội quán Phúc Kiến ở số nhà 42. Dân phố Lãn Ông cho biết, từ năm 1979 người Hoa Kiều rời khỏi phố này, chỉ còn 1-2 gia đình người Việt gốc Phúc Kiến.
Phố Phúc Kiến xưa kia có một nghề chính là buôn bán thuốc Bắc, một số ít cửa hiệu bán lẻ thuốc Bắc kèm theo thuốc Nam.
Phố này còn là nơi trú ngụ của những gia đình họ Phó, làng Đa Ngưu, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên vì làng này có nghề buôn bán rong thuốc sống, người làng ra Hà Nội lập nghiệp rồi tụ nhau ở phố Phúc Kiến.
Trải qua thời gian, phố Phúc Kiến xưa và Lãn Ông ngày nay vẫn buôn bán thuốc Đông Nam tấp nập, không bị phai nhạt như các phố nghề khác trong khu phố cổ.
Hình thức buôn bán thuốc ở phố Lãn Ông mang tính chất phường hội nên hầu hết các chủng loại Đông Nam dược đều có thể tìm thấy ở con phố này. Đó cũng là nét đặc trưng của các phố nghề Thăng Long xưa còn lưu lại đến ngày nay.
Duy chỉ có điều, Đông Nam dược là mặt hàng liên quan đến sức khỏe con người nhưng việc kiểm soát chất lượng hàng, nguồn hàng của các cơ quan chức năng chưa đảm bảo.
Hầu hết các loại thuốc Nam được những người kinh doanh trên phố Lãn Ông mua trôi nổi còn thuốc Bắc có nguồn từ Trung Quốc thông qua kênh phân phối từ chợ thuốc Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm.
Bản thân những người dân kinh doanh ở đây đều mong muốn có một trung tâm cung ứng thuốc chính thức của Việt Nam làm đầu mối cung cấp cho các gia đình ở phố Lãn Ông, vừa đảm bảo nguồn gốc, vừa đảm bảo chất lượng.
Bà Trần Thị Tuyết Mai, chủ cửa hiệu Nghi Hưng Long, số 36 Lãn Ông tâm sự: “Hiện tại, dân phố chúng tôi đang rất cần có một công ty dược liệu sạch của Việt Nam cung cấp nguồn thuốc để chúng tôi không phải mua trôi nổi trên thị trường”. Đó cũng là vấn đề trăn trở của chính quyền phường Hàng Bồ cũng như quận Hoàn Kiếm trong việc xây dựng tuyến phố chuyên doanh Đông Nam dược Lãn Ông.
Từ năm 2006 đến nay, quận Hoàn Kiếm tiến hành triển khai đề án Xây dựng tuyến phố chuyên doanh hàng Đông Nam dược tại phố Lãn Ông nhằm khôi phục giá trị văn hóa và kinh doanh truyền thống của dân cư tuyến phố này. Gần 100% số cơ sở kinh doanh ở phố Lãn Ông đồng thuận với việc xây dựng tuyến phố chuyên doanh và luôn tạo mọi điều kiện triển khai xây dựng.