Các thay đổi

Từ thời LýMúa rối hầu như dân tộc nào cũng có, còn múa rối nước đã trở thành trò diễn dân gian đặc sắc của dân tộc tathì có lẽ chỉ có riêng ở Việt Nam. Văn bia chùa Đọi (1121) từng kể về cảnh Nghệ thuật múa rối nước khá sinh động ở kinh thành Thăng Longxuất hiện từ thời Lý (1009 - 1225).

Làng Đào Thục (xã Thụy Lâm, Đông Anh) là một trong những cái nôi múa rối nước ở Việt Nam[[File:Congdongviet_net_-200330-170325.PNG]]

Rối nước diễn trên mặt Chứng tích về sự ra đời của rối nước aocòn lưu lại ở nhiều nơi, ví dụ như nhà Thuỷ Đình (hồLong Trì - Chùa Thầy). Văn bia còn ghi lại "giữa dòng nước lung linh, trước một nhà thủy đình dựng bằng tre nứa, buông mành kín làm hậu trường cho người biểu diễn ra tròchú rùa vàng nổi lên đội ba hòn núi..." hay "chim có sừng họp nhau thành đội..."

Con Ngày trước, những người làm nghề múa rối làm bằng gỗthường tổ chức thành phường rối. Mỗi phường rối có khoảng bảy, sơn son thếp vàng, được tám chục người do một ông trùm đứng đầu để điều khiển từ xa bằng bộ máy tinh xảo đặt ngầm dưới nướchành công việc. Có trò phải dùng 8 - 9 Trong một phường chỉ khoảng 20 người hoạt động nghệ nhân điều khiển kết hợpthuật thực sự, số còn lại phục vụ cho phường hoạt động biểu diễn. Nghệ nhân phải lội đứng dưới nước cử Phường rối vừa là một tổ chức hoạt động các con sàonghệ thuật nghiệp dư, dâyvừa là một tổ chức tương tế. Hàng năm, gậy để phường rối làm cho con rối tung tăng bơi lội, chạy nhảy, lễ tế tổ và nhận thêm người bơi thuyền câu cá, úp nơm, bắt vịt, xay lúa giã gạomới. Người mới được kết nạp mang trầu, quăng chài cho rượu đến phất cờ nổ pháo, rồng vàng phun nướclễ tổ, chém đứt đầu hổtrình phường thề giữ bí mật nhà nghề... Ngoài các trò lẻLệ không nhận phụ nữ vào phường, sợ khi lấy chồng xa mang theo bí truyền múa rối còn diễn tích cổ về Lê Lợi, Hai Bà Trưng, Đinh Bộ Lĩnh..của phường.

Diễn Một vở rối nước thường có dàn nhạc nhiều "nhân vật". Mỗi "nhân vật" (con rối) là một tác phẩm điêu khắc dân tộc dạo nền và đệm cho người hát theo làn điệu chèogian, mang dáng vẻ khác nhau, thể hiện tính cách cũng khác. Con rối được làm bằng gỗ, dân cabên ngoài phủ sơn ta để chống thấm nước. Các tích trò còn có lời thoại theo nhân Nhân vậttiêu biểu nhất của rối nước là chú tễu với thân hình tròn trĩnh và nụ cười hóm hỉnh lạc quan.

Vai giáo trò của phường Đào Thục là Ba Khí, khác với chú Tễu của các phường rối Thạch Thất (Hà Tây) và Nguyên Xá (Thái Bình)[[File:Congdongviet_net_-200330-170315.PNG]]

Nghệ thuật Vùng đồng bằng Bắc bộ có nhiều ao, hồ đã trở thành những sân khấu múa rối nước rất độc đáovô cùng sinh động. Bờ ao, hồ là nơi khán giả quây quần xem biểu diễn vào những ngày hội hè, đình đám. Buổi diễn bắt đầu là chú tễu ra giới thiệu. Với bộ mặt nghịch ngợm, đòi hỏi không ngừng sang tạotrang phục ngộ nghĩnh, luôn phát minh vai hai tay chỉ trỏ, miệng hát lời "dọn đám" chú tễu mang lại tràng cười sảng khoái ngay từ phút đầu. Nghệ nhân khi biểu diễn phải ngâm mình dưới nước để điều khiển con rối mớithông qua máy sào, trò mới mang tính cách riêng biệt của từng phườngmáy dây. Nhạc đệm cho cuộc diễn là bộ gõ gồm trống, mõ, thanh la...