8.955
lần sửa đổi
Các thay đổi
Tạo trang mới với nội dung “== Cách khấn trong cúng giỗ == Theo sách "Thọ Mai Gia Lễ" việc cúng giỗ chỉ thực hiện trong 5 đời theo phép "Ngũ đại đ…”
== Cách khấn trong cúng giỗ ==
Theo sách "[[Thọ Mai Gia Lễ]]" việc cúng giỗ chỉ thực hiện trong 5 đời theo phép "Ngũ đại đồng đường", đến đời thứ 6 người chịu trách nhiệm cúng giỗ sẽ mang "thần chủ" của cụ 6 đời đem đi chôn mà không thờ cũng nữa gọi là "ngũ đại mai thần chủ". Tất cả các "thần chủ" đều được sửa lại nâng lên 1 đời tính từ người chịu trách nhiệm cúng giỗ, còn về phần cụ 6 đời sẽ rước vào nhà thờ họ để khấn chung với cộng đồng Gia Tiên trong những dịp Xuân Tế hay Chạp Tổ.
*'''Thuỷ Tổ''' dòng họ thì cụ ông gọi là '''Hiển Thuỷ Tổ Khảo''' còn cụ bà gọi là '''Hiển Thuỷ Tổ Tỷ'''
*Từ đời thứ 2 kể từ sau '''Thuỷ Tổ''' đến trước '''Ngũ Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu là đàn ông đã chết thì chỉ khấn gộp chung là '''Hiển Cao Tằng Tổ Khảo'''
** Nếu là đàn bà đã chết thì chỉ khấn gộp chung là '''Hiển Cao Tằng Tổ Tỷ'''
*'''Ngũ Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu kị ông đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Khảo'''
** Nếu kị bà đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Tỷ'''
** Nếu kị bác nội (anh kị nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Bá Khảo''', còn kị bà bác nội (chị dâu kị nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Bá Tỷ''', cũng như thế mà là kị chú nội (em kị nội) hoặc kị thím (em dâu kị nội) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp kị cô ruột (chị hay em gái kị nội) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay vào đó bằng chữ '''Cô''', các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước chữ '''Cao''' mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
*'''Tứ Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu cụ ông đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Khảo'''
** Nếu cụ bà đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Tỷ'''
** Nếu cụ bác nội (anh cụ nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Bá Khảo''', còn cụ bà bác nội (chị dâu cụ nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Bá Tỷ''', cũng như thế mà là cụ chú nội (em cụ nội) hoặc cụ thím (em dâu cụ nội) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp cụ cô ruột (chị hay em gái cụ nội) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay vào đó bằng chữ '''Cô''', các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước chữ '''Tằng''' mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
*'''Tam Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu ông nội đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Khảo'''
** Nếu bà nội đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Tỷ'''
** Nếu ông ngoại (trường hợp bên mẹ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Ngoại Tổ Khảo'''
** Nếu bà ngoại (trường hợp bên mẹ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Ngoại Tổ Tỷ'''
** Nếu ông bác nội (anh ông nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Bá Khảo''', còn bà bác nội (chị dâu ông nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Bá Tỷ''', cũng như thế mà là ông chú nội (em ông nội) hoặc bà thím (em dâu ông nội) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp bà cô ruột (chị hay em gái ông nội) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay vào đó bằng chữ '''Cô''', các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước chữ '''Tổ''' mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
*'''Nhị Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu cha đẻ đã chết thì phải khấn là '''Hiển Khảo'''
** Nếu mẹ đẻ đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tỷ'''
** Nếu cha vợ (trường hợp bên vợ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Nhạc Phụ'''
** Nếu mẹ vợ (trường hợp bên vợ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Nhạc Mẫu'''
** Nếu bác ruột (anh bố) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Bá Khảo''', còn bác dâu (chị dâu bố) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Bá Tỷ''', cũng như thế mà là chú ruột (em bố) hoặc thím (em dâu bố) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp cô ruột (chị hoặc em gái bố) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay chữ '''Cô''' vào vị trí đó, các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
** Nếu cậu ruột (anh hoặc em trai mẹ) đã chết (trường hợp bên mẹ không còn người thừa tự) thì phải khấn là '''Hiển Cữu Phụ''', vợ của cậu thay chữ '''Phụ''' ra chữ '''Mẫu'''. Nếu là chị mẹ thì để nguyên chữ '''Hiển''' mà thay 2 chữ sau là '''Bá Mẫu''', còn em gái mẹ thì đổi chữ '''Bá''' thành chữ '''Di''', chồng bá hoặc chồng gì thì đổi chữ '''Mẫu''' thành chữ '''Phụ''' là xong, tất cả những người chết trẻ khi chưa thành niên thì đảo chữ '''Hiển''' sang chữ '''Mãnh'''.
*'''Nhất Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu anh trai đã chết thì phải khấn là '''Bào Huynh''', trường hợp anh cùng bố khác mẹ gọi là: '''Thân Huynh''', trường hợp anh cùng mẹ khác bố gọi là '''Thệ Huynh''', trường hợp người anh đó chết non khi còn ở "tuổi vị thành niên" thì thêm chữ '''Mãnh''' vào trước chữ '''Huynh'''. Tương tự nếu người quá cố là em trai thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Đệ''', nếu là chị gái đổi thành chữ '''Tỷ''' và em gái thì sửa là chữ '''Muội'''. Còn trường hợp chị dâu (nếu chưa có con với anh mà ở vậy không tái giá) thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Tẩu''' và em dâu thì đổi gọi thành '''Đệ Phụ'''.
** Nếu anh con bác ruột đã chết (trường hợp bên đó vô thừa tự) thì phải khấn là '''Tụng Huynh''', trường hợp người anh đó chết non khi còn ở "tuổi vị thành niên" thì thêm chữ '''Mãnh''' vào trước chữ '''Huynh''', nếu là chị gái con bác ruột thì đổi chữ '''Huynh''' thành chữ '''Tỷ'''. Tương tự nếu người quá cố là em trai con chú ruột thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Đệ''', cũng như vậy mà là em gái thì sửa thành chữ '''Muội'''. Còn trường hợp chị dâu (nếu chưa có con với anh con bác ruột mà ở vậy không tái giá) thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Tẩu''' và em dâu thì đổi gọi thành '''Đệ Phụ'''.
** Nếu vợ chết trước thì chồng sẽ khấn là '''Hiền Thê''', ngược lại vợ sẽ khấn chồng là '''Lương Phu'''
*'''Nghịch Cảnh'''
** Nếu con trai không may chết trước cha mẹ khi đã đến tuổi thành niên mà chưa có gia đình (trong trường hợp các em còn nhỏ) thì gọi là '''Yểu Tử''', tương tự con gái là '''Yểu Nữ'''.
:''Ghi chú'': Tất cả những trường hợp chết chưa đến tuổi thành niên (nữ dưới 13 tuổi, nam dưới 16 tuổi) không có cúng giỗ riêng mà đều khấn chung là '''Thương Vong Tòng Tự'''.
[[Thể_loại:Văn_hóa_Việt_Nam]]
[[Thể_loại:Cúng_bái]]
Theo sách "[[Thọ Mai Gia Lễ]]" việc cúng giỗ chỉ thực hiện trong 5 đời theo phép "Ngũ đại đồng đường", đến đời thứ 6 người chịu trách nhiệm cúng giỗ sẽ mang "thần chủ" của cụ 6 đời đem đi chôn mà không thờ cũng nữa gọi là "ngũ đại mai thần chủ". Tất cả các "thần chủ" đều được sửa lại nâng lên 1 đời tính từ người chịu trách nhiệm cúng giỗ, còn về phần cụ 6 đời sẽ rước vào nhà thờ họ để khấn chung với cộng đồng Gia Tiên trong những dịp Xuân Tế hay Chạp Tổ.
*'''Thuỷ Tổ''' dòng họ thì cụ ông gọi là '''Hiển Thuỷ Tổ Khảo''' còn cụ bà gọi là '''Hiển Thuỷ Tổ Tỷ'''
*Từ đời thứ 2 kể từ sau '''Thuỷ Tổ''' đến trước '''Ngũ Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu là đàn ông đã chết thì chỉ khấn gộp chung là '''Hiển Cao Tằng Tổ Khảo'''
** Nếu là đàn bà đã chết thì chỉ khấn gộp chung là '''Hiển Cao Tằng Tổ Tỷ'''
*'''Ngũ Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu kị ông đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Khảo'''
** Nếu kị bà đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Tỷ'''
** Nếu kị bác nội (anh kị nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Bá Khảo''', còn kị bà bác nội (chị dâu kị nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Cao Tổ Bá Tỷ''', cũng như thế mà là kị chú nội (em kị nội) hoặc kị thím (em dâu kị nội) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp kị cô ruột (chị hay em gái kị nội) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay vào đó bằng chữ '''Cô''', các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước chữ '''Cao''' mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
*'''Tứ Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu cụ ông đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Khảo'''
** Nếu cụ bà đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Tỷ'''
** Nếu cụ bác nội (anh cụ nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Bá Khảo''', còn cụ bà bác nội (chị dâu cụ nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tằng Tổ Bá Tỷ''', cũng như thế mà là cụ chú nội (em cụ nội) hoặc cụ thím (em dâu cụ nội) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp cụ cô ruột (chị hay em gái cụ nội) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay vào đó bằng chữ '''Cô''', các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước chữ '''Tằng''' mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
*'''Tam Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu ông nội đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Khảo'''
** Nếu bà nội đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Tỷ'''
** Nếu ông ngoại (trường hợp bên mẹ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Ngoại Tổ Khảo'''
** Nếu bà ngoại (trường hợp bên mẹ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Ngoại Tổ Tỷ'''
** Nếu ông bác nội (anh ông nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Bá Khảo''', còn bà bác nội (chị dâu ông nội) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tổ Bá Tỷ''', cũng như thế mà là ông chú nội (em ông nội) hoặc bà thím (em dâu ông nội) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp bà cô ruột (chị hay em gái ông nội) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay vào đó bằng chữ '''Cô''', các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước chữ '''Tổ''' mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
*'''Nhị Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu cha đẻ đã chết thì phải khấn là '''Hiển Khảo'''
** Nếu mẹ đẻ đã chết thì phải khấn là '''Hiển Tỷ'''
** Nếu cha vợ (trường hợp bên vợ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Nhạc Phụ'''
** Nếu mẹ vợ (trường hợp bên vợ không còn người thừa tự) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Nhạc Mẫu'''
** Nếu bác ruột (anh bố) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Bá Khảo''', còn bác dâu (chị dâu bố) đã chết thì phải khấn là '''Hiển Bá Tỷ''', cũng như thế mà là chú ruột (em bố) hoặc thím (em dâu bố) thì sửa chữ '''Bá''' thành chữ '''Thúc'''. Trường hợp cô ruột (chị hoặc em gái bố) thì bỏ các chữ '''Bá, Thúc''' đi mà thay chữ '''Cô''' vào vị trí đó, các trường hợp trên nếu chết non khi chưa đến "tuổi vị thành niên" đều phải thêm chữ '''Mãnh''' đằng trước mà bỏ chữ '''Hiển''' và chữ '''Khảo''' đi.
** Nếu cậu ruột (anh hoặc em trai mẹ) đã chết (trường hợp bên mẹ không còn người thừa tự) thì phải khấn là '''Hiển Cữu Phụ''', vợ của cậu thay chữ '''Phụ''' ra chữ '''Mẫu'''. Nếu là chị mẹ thì để nguyên chữ '''Hiển''' mà thay 2 chữ sau là '''Bá Mẫu''', còn em gái mẹ thì đổi chữ '''Bá''' thành chữ '''Di''', chồng bá hoặc chồng gì thì đổi chữ '''Mẫu''' thành chữ '''Phụ''' là xong, tất cả những người chết trẻ khi chưa thành niên thì đảo chữ '''Hiển''' sang chữ '''Mãnh'''.
*'''Nhất Đại''' ''tính trực tiếp từ bản thân người chịu trách nhiệm cúng giỗ''
** Nếu anh trai đã chết thì phải khấn là '''Bào Huynh''', trường hợp anh cùng bố khác mẹ gọi là: '''Thân Huynh''', trường hợp anh cùng mẹ khác bố gọi là '''Thệ Huynh''', trường hợp người anh đó chết non khi còn ở "tuổi vị thành niên" thì thêm chữ '''Mãnh''' vào trước chữ '''Huynh'''. Tương tự nếu người quá cố là em trai thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Đệ''', nếu là chị gái đổi thành chữ '''Tỷ''' và em gái thì sửa là chữ '''Muội'''. Còn trường hợp chị dâu (nếu chưa có con với anh mà ở vậy không tái giá) thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Tẩu''' và em dâu thì đổi gọi thành '''Đệ Phụ'''.
** Nếu anh con bác ruột đã chết (trường hợp bên đó vô thừa tự) thì phải khấn là '''Tụng Huynh''', trường hợp người anh đó chết non khi còn ở "tuổi vị thành niên" thì thêm chữ '''Mãnh''' vào trước chữ '''Huynh''', nếu là chị gái con bác ruột thì đổi chữ '''Huynh''' thành chữ '''Tỷ'''. Tương tự nếu người quá cố là em trai con chú ruột thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Đệ''', cũng như vậy mà là em gái thì sửa thành chữ '''Muội'''. Còn trường hợp chị dâu (nếu chưa có con với anh con bác ruột mà ở vậy không tái giá) thì thay chữ '''Huynh''' bằng chữ '''Tẩu''' và em dâu thì đổi gọi thành '''Đệ Phụ'''.
** Nếu vợ chết trước thì chồng sẽ khấn là '''Hiền Thê''', ngược lại vợ sẽ khấn chồng là '''Lương Phu'''
*'''Nghịch Cảnh'''
** Nếu con trai không may chết trước cha mẹ khi đã đến tuổi thành niên mà chưa có gia đình (trong trường hợp các em còn nhỏ) thì gọi là '''Yểu Tử''', tương tự con gái là '''Yểu Nữ'''.
:''Ghi chú'': Tất cả những trường hợp chết chưa đến tuổi thành niên (nữ dưới 13 tuổi, nam dưới 16 tuổi) không có cúng giỗ riêng mà đều khấn chung là '''Thương Vong Tòng Tự'''.
[[Thể_loại:Văn_hóa_Việt_Nam]]
[[Thể_loại:Cúng_bái]]